W pułapce lęku - analiza zaburzeń lękowych

Zaburzenia lękowe, to nie tylko diagnozy kliniczne, ale także życiowe wyzwania, które dotykają wiele osób. Wpływają one na funkcjonowanie jednostki, zarówno emocjonalnie, jak i fizycznie. To z kolei potrafi znacząco obniżyć jakość życia, a nawet uniemożliwić codzienne funkcjonowanie. Zaburzenia lękowe mogą prowadzić do wycofania się z życia społecznego, zawodowego, izolacji i unikania kontaktu z innymi ludźmi. Często też idą z depresją w parze (tu więcej o leczeniu depresji.

Przyczyny:

Zaburzenia lękowe mają różnorodne źródła. Jednym z potencjalnych czynników jest faktor genetyczny (możemy dziedziczyć tendencję do zachorowania), a także indywidualne cechy osobowości (niska samoocena, perfekcjonizm, nadmierna potrzeba kontroli, niska tolerancja niepewności oraz myślenie tendencyjne). Kolejnym wysoce istotnym czynnikiem jest długotrwały, wysoki poziom stresu, a także traumatyczne wydarzenia, w tym sytuacje prowadzące do utraty, bądź zagrożenia zdrowia, a także zagrożenia życia. Nie sposób pominąć tu wpływ czynników gospodarczo – społecznych oraz negatywnych doświadczeń z dzieciństwa. Dzieciństwo stanowi okres, w którym kształtuje się wiele podstawowych przekonań i zachowań. Negatywne doświadczenia w dzieciństwie, takie jak rozłąka z opiekunami, brak wsparcia emocjonalnego, czy przemoc domowa, mogą wpłynąć na rozwijający się lęk i niepewność u dziecka, który ma tendencje do utrzymywania się w dorosłym życiu. A tym samym przyczynia się do rozwoju zaburzeń lękowych.

Podział:

Zaburzenia lękowe, zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób (ICD-11) obejmują różne typy zaburzeń. Oto kilka z nich:

Zaburzenie lękowe uogólnione (GAD):

Charakteryzuje się nadmiernym, przewlekłym niepokojem i obawami dotyczącymi różnych aspektów życia, często bez wyraźnej przyczyny. Występuje tu lęk wolnopłynący, w którym osobie towarzyszy uczucie, że coś złego lub niepokojącego może się wydarzyć, ale trudno jest zidentyfikować jej konkretne zagrożenie (coś się za chwilę złego wydarzy, nie wiem co, ale z pewnością coś). Osoby z GAD często doświadczają fizycznych objawów, takich jak napięcie mięśni, drażliwość i problemy ze snem.

Zaburzenie lękowe paniczne (znane jako ataki paniki):

Objawiają się nagłymi atakami paniki, które pojawiają się niespodziewanie. Ataki te są silnie przerażające i towarzyszą im objawy takie jak duszność, kołatanie serca, drżenie i uczucie utraty kontroli, a nawet poczucie zagrożenia życia. Osoby z zaburzeniem lęku panicznego często obawiają się ponownego wystąpienia ataku, co może prowadzić do unikania pewnych sytuacji.

Agorafobia:

Charakteryzuje się silnym strachem przed miejscami lub sytuacjami, w których trudno jest uciec lub uzyskać pomoc w razie wystąpienia ataku paniki lub innych objawów lękowych. Osoby z agorafobią często unikają przestrzeni publicznych, tłumów, podróży samolotem, czy korzystania z komunikacji publicznej. To zaburzenie może znacząco ograniczać codzienne funkcjonowanie jednostki.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD):

To rodzaj zaburzenia lękowego, które charakteryzuje się obecnością natrętnych myśli (obsesji), które wywołują niepokój, oraz wykonywaniem powtarzalnych działań lub rytuałów (kompulsji) mających na celu złagodzenie tego lęku. Osoby z OCD mogą mieć obsesje na temat np. bezpieczeństwa, higieny, porządku, a ich kompulsje mogą obejmować czynności takie jak mycie rąk, sprawdzanie zakręconych kurków, lub liczenie (w natężeniu upośledzającym funkcjonowanie).

Zaburzenie lęku społecznego:

Zaburzenie lęku społecznego polega na wyraźnym i nadmiernym lęku przed oceną i osądem innych ludzi. Osoby z lękiem społecznym mogą unikać sytuacji społecznych, w których muszą się eksponować, takich jak przemawianie publiczne, spotkania towarzyskie, czy wykonywanie zadań (w tym spożywanie posiłków) w obecności innych. To zaburzenie może prowadzić do izolacji społecznej i znacząco obniżyć jakość życia jednostki.

Specyficzne postacie fobii (izolowane):

Zaburzenie to polega na nadmiernym lęku przed określonymi sytuacjami, obiektami lub zdarzeniami, np. lęk przed lataniem, jazdą samochodem, pająkami lub igłami. I o ile każdy człowiek ma jakąś swoją fobię, to nie każda fobia jest diagnostyczna. Terapię podejmuje się w przypadkach fobii, które znacząco upośledzają codzienne funkcjonowanie.

Zaburzenie lęku separacyjnego:

Zaburzenie lęku separacyjnego jest najczęściej diagnozowane u dzieci, ale może również występować u dorosłych. Charakteryzuje się ono nadmiernym lękiem i niepokojem związanym z oddzieleniem się od ważnych osób lub miejsc, zazwyczaj od opiekunów. Osoby z lękiem separacyjnym mogą doświadczać obaw przed rozłąką z bliskimi, niechęcią do pozostawienia swojego miejsca zamieszkania czy innych sytuacji, w których muszą być samodzielne. To zaburzenie może prowadzić do trudności w funkcjonowaniu społecznym, szkolnym lub zawodowym.

Objawy zaburzeń lękowych:

• silny lęk i niepokój związany z różnymi sytuacjami
• irytacja i drażliwość
• trudności w koncentracji
• unikanie sytuacji lub miejsc wywołujących lęk
• natrętne myśli i rytuały kompulsyjne (w przypadku OCD)
• lęk przed oceną innych (w przypadku lęku społecznego)
• lęk przed rozłąką z bliskimi (w przypadku lęku separacyjnego)
• zmartwienie się o przyszłość
• wycofywanie się z aktywności społecznych
• trudności w codziennym funkcjonowaniu
• problemy ze snem
• nadmierny lęk o zdrowie
• katastrofizowanie – czyli tendencja do przewidywania najgorszego scenariusza
• stałe napięcie mięśni, szczególnie w okolicach szyi, ramion i pleców
• kołatanie serca, duszność, bóle głowy, nudności, drżenie rąk czy uczucie ucisku w klatce piersiowej.
• problemy jelitowe

Leczenie:

Przede wszystkim psychoterapia! Zwłaszcza terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która wg badań jest najskuteczniejszą metodą leczenia zaburzeń lękowych. Pomaga pacjentom zrozumieć swoje myśli i uczucia oraz rozwijać zdrowe strategie radzenia sobie. Terapia obejmuje również naukę stosowania technik relaksacyjnych, które pomagają w zarządzaniu lękiem i stresem.

W niektórych przypadkach lekarz psychiatra może zalecić leki przeciwlękowe lub antydepresyjne, aby złagodzić objawy.

Zaburzenia lękowe mają destrukcyjny wpływ na życie codzienne. Terapia jest niezwykle istotna, ponieważ pomaga osobom zrozumieć swoje lęki i nauczyć się radzenia sobie z nimi. Skuteczne rozpoznanie i leczenie, znacząco poprawia jakość życia, przywracając równowagę emocjonalną i zdolność do normalnego funkcjonowania.

Zaburzenia lękowe, w moim odczuciu terapeutycznym, bardzo fajnie poddają się terapii. Jeśli zmagasz się z nimi Ty, albo ktoś w Twoim otoczeniu, to gorąco zachęcam do podjęcia terapii. To naprawdę zmienia życie na lepsze. Nawet się nie spodziewasz jak bardzo! Jeśli nigdy nie korzystałas z psychoterapii i nie wiesz jak ona wygląda, zachęcam do zapoznania się z moim wpisem na ten temat tutaj. Skontaktuj się ze mną już dziś i zarezerwuj dogodny termin spotkania.